حق الچک و چانه را بگیرم و یا نگیرم

          *امروز همین طور الکی و بدون هیچ علت خاصی حالم خیلی خوب است. صبح زود کارگاه را آب و جارو کردم و چای و نان و پنیر را در آشپزخانه کوچک کارگاه آماده کردم تا وقتی که کارگران می آیند قبل از شروع به کار صبحانه بخورند. بعد هم با همه آنها با صدای بلند خوش و بش کردم تا خواب از سرشان بپرد و سرحال بیایند. بعضی وقت ها این کارگاه احتیاج به انرژی دارد اگرنه هر کسی که در این دخمه مدت زیادی بماند دلش می پوسد و غمباد می گیرد. همین که با یک شوخی و یا احوالپرسی یک لبخند به گوشه لب کارگران بیفتد کافی است که آن روزشان خوب شروع شود و با انرژی بیشتری کار کنند.. در کارگاه ما همیشه کار هست و هیچ وقت پیش نمی آید که یک نفر کاری برای انجام دادن نداشته باشد برای همین کار کردن در این کارگاه بسیار نفس گیر است. باز هم خدا را شکر که در این اقتصاد بیمار و فاسد کشورمان که در آن تمام کارگاه های کوچک و حتی بسیاری از کارخانه های بزرگ ورشکسته شده اند ما هنوز نیمچه بقایی داریم. البته این بقا را هم مدیون جعل مارک های خارجی هستیم که آقازاده ها و بچه های پولدار بابت خرید آن بهای نسبتا گرانی را به فروشگاه های بالای شهر پرداخت می کنند. از مارک بنتون گرفته تا زارا و دیزل هر چه را که بگویید با کیفیت خوب و به سفارش مغازه دارها تولید می کنیم. وقتی مملکت خر تو خر است دیگر برای ادامه کار و تولید هیچ چاره دیگری باقی نمی ماند و اگر ما این کار را نمی کردیم سالها پیش کارگاه ما هم مثل بافندگی های دیگر ورشکسته شده بود. البته ما به مغازه دارها دروغ نمی گوییم و همه آنها می دانند که این البسه تولید داخل است ولی آنها به خریدارانشان این را نمی گویند و چون کیفیت کار هم بد نیست و خریداران شکایتی از خریدشان ندارند همه راضی و گور پدر ناراضی. اگر آنهایی که وضع مالی خوبی دارند در گیر و دار چشم و هم چشمی و کلاس و این چیزها نبودند و تولیدات داخلی را حمایت می کردند الآن وضع تولیدات پوشاک ما به این وخیمی نبود. شاید هم اصلا برای بالاشهری ها مهم نباشد که این لباس در کجا تولید شده باشد و فقط برایشان مهم است که مارک آن تو چشم بیننده باشد و همه بگویند وای خدای من نگاه کن لباسش کلوین کلن است! اگر ابله بودن مردم ایران در همه زمینه ها بد باشد خدا را شکر در این زمینه لااقل برای ما بد نیست. 

          *چند وقت است که می خواهم برای حاجی یک ماشین جدید بخرم و توی بنگاه های خیابان عباس آباد و مطهری و ولیعصر می چرخم و ماشین ها را بررسی می کنم. برای همین است که قیمت دلار را هم بررسی می کنم چون قیمت ماشین های خارجی هم با دلار بالا و پایین می رود و مثلا اگر برای یک ماشین چانه بزنم و به یک قیمت برسم فردای آن روز طرف دبه در می آورد و می گوید الآن دلار شده است چهار هزار تومان و ده میلیون تومان می کشد بر روی قیمت. حاجی گفته است که هر کاری می کنی بالای صد و پنجاه میلیون تومان چیزی نخر ولی آن ماشین هایی که من پسندیده ام یک جورهایی بیش از بودجه مصوبه برای این کار است. این مسئله را گفتم که برایتان یک چیزی را بگویم که حتی جرات نمی کنم با خودم در مورد آن حرف بزنم. من تا به حال از هیچ معامله ای برای خودم پورسانت بر نداشته ام و همیشه از این کار بدم می آمده است. حتی یک ریال از حساب و کتاب ها را هم جابجا نکرده ام در حالی که حاجی تمام کارها را به دست من سپرده است و حتی آنها را چک نمی کند. وضع مالی حاجی هم بسیار خوب است و با این رقم های جزئی اصلا متفاوت نمی شود. ولی یک چیزی در درون من است که من اسمش را شرافت کاری گذاشته ام و مانع از این می شود که من از کنار سرمایه حاجی برای خودم چیزی برداشت کنم. دیروز یکی از این بنگاه دارها به من پیشنهاد کرد که اگر فلان ماشین را برای حاجی بخری ده میلیون تومان به خود تو می دهم. من به او گفتم که من و حاجی با هم فرقی نداریم و این ده میلیون را از قیمت فروش کم کن ولی آن شب حرف او مثل کک به تنبان من افتاد و تا صبح من را به خودش مشغول کرد. حتی بیست میلیون تومان هم می توانم از این معامله در بیاورم و شاید اگر خود حاجی بخواهد آن ماشین را از بازار بخرد همان قیمت برایش تمام شود. با این که این پول تمام مشکلات من و خرج ازدواچ را جور می کند ولی می ترسم که با انجام این کار قبح آن در من ریخته شود و من هم مثل هزاران نفر دیگر دزد و رشوه بگیر و رشوه بده شوم. تصمیم بسیار سختی است و هر چه فکر می کنم نمی توانم به نتیجه درستی برسم.  ممکن است شما به من بگویید که خاک بر سرت کنند هر چقدر که می توانی باید حق خودت را از این پولدارها بگیری و پشت خودت را ببندی بدبخت چون فردا هیچ کدام از اینها نمی آیند بگویند که بیا این هزار تومان هم بابت کار کردن صادقانه تو. ممکن هم است که بگویید این کار را نکن نیما و هیچوقت شخصیت و شرافت خودت را به خاطر پول پایمال نکن. آن عده دیگر ممکن است بگویند که برو بینیم بابا شرافت کاری دیگر کیلویی چند است؟ وقتی نتوانستی که خرج روزانه زندگی خودت را در بیاوری هیچ سبزی فروشی به خاطر شرافت کاری تو حتی یک کیلو تره هم به تو نمی دهد. ولی عده دیگر باز هم می گویند که پول ارزش ندارد که آدم به خاطر آن وجود خودش را کثیف کند. پول از راه درست هم به دست می آید و اگر همچنان تلاش کنی در آینده وضع مالی خوبی خواهی داشت و نیازی به دزدی و رشوه هم نداری. عده دیگر می گویند که اگر صد سال هم با شرافت کار کنی به هیچ جایی نمی رسی و هر کسی که می بینی وضع خوبی دارد یک جوری کلاه دیگران را برداشته است و فوقش یک کلاه شرعی هم سر آن کرده است که اسم آن دزدی و ربا و رشوه نباشد. خوب تو هم می توانی اسم پورسانت خودت را بگذاری حق المعامله یا حق المکالمه و یا حتی حق الچک و چانه. این بیست میلیون تومان را هم بگیر که از شیر مادر برای تو حلال تر است و اگر نگیری خریت محض است و از کفت رفته است. عده دیگر هم می گویند که اگر همه مردم دنیا هم دزد و کلاهبردار باشند تو فقط آن کاری را انجام بده که بعد ها از گفتن آن در جلوی هیچ کسی شرمنده نباشی و شب ها سر راحت به بالش بگذاری و بخوابی. هیچ فکر کرده ای که اگر یک روز حاجی از این مسئله بویی ببرد چطور می خواهی به چشمان او نگاه کنی. عده دیگر می گویند بله مثل وزغ به چشمان او نگاه کن و با پررویی بگو چیه تا بحال  آدم ندیده ای؟